Thursday, January 15, 2009

Reflection Paper on Biblico-Ethical Issues in Human Sexuality

The Crime of Padre Amaro

Walang perpektong tao o nilalang sa mundo, ang lahat pwedeng magkamali maging ang mga taong itinuturing na “banal” ng lipunan – ang mga taong nasa simbahan, pari, madre, diakonesa, pastor at iba pang katulad nito.

Naka sentro sa mga pari ang pelikulang “The Crime of Padre Amaro” mga kwentong nagsasaad ng mga kahinaan at kalakasan ng isang taong nakatago sa likod ng pagiging isang alagad ng simbahan, ano man ang kanyang edad, katayuan sa struktura ng simbahan, lugar na kinalalagyan niya. At ang bawat isa ay nagpapakita ng “normal” na gawi at panuntunan sa buhay ayon sa hinihingi ng pagkakataon. At sinusukat ang kanilang ginawa ayon sa mga pamantayan at patakaran ng simbahan.

Sa isang banda, ano nga ba ang mali, halimbawa kung magkaroon man ng sexual na relasyon si Padre Benito sa isang babae, binata naman si Padre at maaring byuda na iyong babae, wala akong makitang mali doon, ang problema hindi sila pinahihintulutan ng struktura at patakaran ng simbahan, ganon din ang kaso ni Padre Amaro. Wala akong nakikitang mali sa relasyon, ang problema may nilalabag nilang patakaran. Ang tanong, saan nakabatay ang kawastuhan ng isang patakaran?

Hindi ko problema iyong pakikipagkaibigan ni Padre Benito sa isang drug Lord, wala akong makitang mali doon, si Hesus nga nakipagkaibigan din naman sa mga itinuturing na “makasalanan” sa lipunan, kay Zaqueo at nang sinabi ni Zaqueo na ibabalik nya sa tao ang mga perang nakuha sa panloloko, tinanggap naman ni Jesus na ibalik nya ito. Lalo na si isyu ni Padre Natalio na pakikipag-ugnayan o mas mabuting sabihing pakikipamuhay nya sa mga “rebelde”. Kahit saan anggulo natin tignan, HINDI MASAMA ANG MAKIPAMUHAY SA NAKIKIBAKANG MAMAYAN NA NAGHAHANGAD NG KALAYAAN.

Balik tayo sa dalawang pari na nagkaroon ng relasyon sa mga babae, sa isang mag-ina. May problema sa loob ng sistema, nakalimutan yata ng simbahan na ang mga pari, madre o sabihin nating mga mananampalataya ay mga tao, kung sa salitang kanto ay may natural na “libog” sa katawan, na bahagi ng kabuuang pagkatao ng isang tao. Oo, bagamat sinasabi nating kaya natin itong kontrolin, pero kailangang tanggapin natin na parte ito ng ating pagkatao. Ang mali ay nasa consequences ng kanilang mga ginawa na litaw na litaw na karanasan ni Padre Amaro.

Pwede nating isa-isahin ang mga nagawang “kamalian” ni Padre Amaro. Pagsasamantala sa “kahinaan” ni Amelia. Alam nyang nasa krisis ang relayon ni Amelia at ng kanyang karelasyon bagamat may pagsisikap sana syang ayusin, kaya lang sa bandang huli, bumigay din at sa kanyang naging pasya na makipagrelasyon kay Amelia, nasundan ng nasundan ang kanyang mga maling nagawa. Pagsisinungaling para maitago ang pakikipagrelasyon kay Amelia at upang mabigyang laya ang matinding pagnanasa ditto, pagsisinungaling na kasing bigat ng panloloko, una kay Padre Bineto, sa nanay ni Amelia, sa katiwala ng simbahan. Ginamit pa niyang dahilan ang bokasyon ng pagmamadre at idinamay pa ang isang may kapansanan na miembro ng simbahan sa kagustuhan maisagawa ang nararamdaman. At ang pinaka matinding ginawa nito ay isagawa ang abortion dahil nabunga ang kanilang ginawa. Hindi dahil hindi pwedeng manganak si Amelia, kundi dahil nanganganib na matanggal sya sa pagiging pari kung malaman na may nabuntis ito.

Para sa akin, kung meron man kasalanan o krimeng ginawa si Padre Amaro ay iyong mas pinili nitong manatiling Pari kaysa pakasalan si Amelia na nagresulta sa kamatayan ng dalawang nilalang – si Amelia at ang kanilang magiging anak. Lumalabas pa nga sa pelikula ay isa syang bayani, sapagkat ang pagkakaalam ng mga tao, iyong kasintahan ni Amelia ang nakabuntis kay Amelia at iniligtas lamang ni Padre Amaro. Kaya, kung susumahin sa isang salita, ang krimen ni Padre Amaro ay pagiging “MAKASARILI”

May obserbasyon at reserbasyon din ako kay Amelia. Pagdating sa kanyang kasintahan na Journalist, napaka konserbatibo nya, kung tutuusin, normal sa kanyang kasintahan na maglambing, kasintahan nya iyon, magkarelasyon sila, pero bakit pagdating kay Padre Amaro, pwede naman pala. Isa pa, isa syang “debotong” katoliko, alam nya at aral sya sa mga patakaran ng simbahan na ang Pari ay hindi pwedeng mag-asawa, na hindi sya pwedeng pakasalan, sa simula pa lang alam na niya ito, pero pumasok at pumayag pa rin itong makipag relasyon kay Padre Amaro na humantong pa sa relasyong may pagtatalik na. Hindi ko Makita iyong logic, sa kasintahan nyang journalist anytime pwede syang pakasalan, kay Padre Amaro, pwede rin kung pipiliin sya ni Padre Amaro na pakasalan, kaso hindi iyon ang nangyari.

Hanggang saan ba natin dapat sabihin na ang isang babae ay mahina dahil sya ay babae at ang lalaki dahil sya ay lalaki ay malakas. Sa pelikula kapwa may naging kahinaan, babae man o lalaki, alagad ng simbahan man o hindi. Sa isang banda hindi naman natin pwedeng ikahon ang kakayahang labanan ang tukso sa pagiging lalaki at babae, kung tukso ngang masasabi iyon. Ang usapin ng pagiging matuwid ay hindi pwedeng nakabatay sa kasarian ng isang tao o ang kanyang pagiging makasalanan, pagiging mahina o malakas, kailangan din nating kilalanin ang mga struktura ng lipunan ay nakakaapekto sa pagkatao ng isang tao.

Bridges on Madison Country

Lahat ng babae at lalaki na nagpakasal ay nangarap ng isang masayang tahanan o pamilya. At lahat ng paraan ay ginagawa para ang mithiing ito ay magkaroon ng katuparan sa panahon ng kanilang pagsasama bilang mag-asawa.

Ang pelikula ay kasaysayan ng isang pamilya na sa unang entrada ng palabas ay masasabing isang masayang pamilya. Larawan ng isang responsabling asawa kapwa ang lalaki at babae sa pelikula, mga anak na mababait. Pero kung minsan totoo ang kasabihang hindi lahat ng nakikita ng mata iyon ang buong larawan ng katotohanan.

Umikot ang pelikula sa dalawang karakter, si Meryl Streep at Clint Eastwood na nagkagustuhan sa unang pagkikita. Sa akin questionable at problematic ako sa konsepto na pwedeng magkagustuhan ang dalawang nilalang na magkaiba o magkapareho ang kasarian sa unang pagkikita pa lamang. Isang paghanga na pwedeng humantong kaagad sa pagkakaroon ng damdaming “true love” sa isang maiksing panahon? May ganon?

Ano nga ba ang nagtutulak sa isang taong may asawa, babae man o lalaki na maghanap ng pagmamahal at pagkalinga mula sa iba, sa unang tingin parang hindi matanggap na may problema si Meryl Streep na humantong sa pakikpagrealsyon nya kay Clint Eastwood, isang kakulangang nasumpungan nya ditto. Mahirap ipaliwanag at hanapan ng paliwanag kung ang tingin natin mali ang ginawa ni Meryl Streep, kaya kung magpapalalim tayo sa sitwasyon nya sa loob ng pamilya pwede nating masabi na may problema, wala tayong masyadong makita na sitwasyon maliban sa pagiging abala nya sa pag-aasikaso sa kanyang mag-aama at may sitwasyong pang nag aayos ito sa kanilang taniman.

Kung paghahambingin ang sitwasyon nya kasama ang pamilya nya at ni Clint Eastwood mapapansin natin ang malaking kaibahan, parang mas naging Malaya sya na magawa ang gusto nya kapag si Clint Eastwood ang kasama nya, mga sitwasyong hindi ipinakita sa pelikula kung ang kasama nya ay iyong pamiya nya.

Malaking katanungan sa akin ang isinulat nya sa journal nya na kaya nya hinihiling na isabog ang abo nya sa kaparangan ng tulay ay sapagkat sa boung buhay nya bilang kanilang ina ay inilaan nya ito para sa kanila, hindi ba pwedeng kahit sa pamamagitan nito ay makapiling nya ang inaakala nyang mahalaga sa kanya o binigyan ng halaga sa buhay nya.

Kung titignan tila hindi sapat ang haba at tagal ng isang relasyon bilang mag-asawa, bilang mag-ina upang mapanday ang isang matibay na ugnayan, matatag na pamilya o isang perpekto at masayang pamilya. Sabagay ang paghahangad ng isang perpektong pamilya ay isang ideal lang, ngunit walang katotohanan. Ang bawat bagay o sitwasyon ay lagging may kulang. Ang importante handa tayong tuklasin ang mga kakulangang ito para mabigyan ng kasapatan.

Sa bandang huli, matapos mabasa ng magkapatid ang journal ng nanay nila, bigla silang nagkaroon ng evaluation sa kanilang sarili, ang kanilang pakikipag ugnayan sa kanilang asawa at kapamilya. Sa tingin ko, naunawaan nila ang nanay nila kung bakit nagawa nitong magkaroon ng karelasyon sa iba, bagamat hindi nila ito matanggap ang kanilang ginawa ay isang pagpapakita ng pagpapatawad sa kanilang ina sa inaakalang nilang nagawa nyang kasalanan sa kanila.

Ilang mga bagay ang pwede nating matutunan sa pelikula, una, hindi natin pwedeng ikahon sa ating sariling paraan at palagay ang kasapatan ng isang sitwasyon, pwedeng ang ating mga kakulangan ay matagpuan sa iba, ang mahalaga matutunan nating tanggapin ito. Pangalawa, maging sensitibo tayo sa pangangailangan ng iba, mabuting magtanong kaysa makuntentong maghintay ng sasabihin ng iba. Pangatlo, lahat ng bagay na nagaganap ay may dahilan, hindi ito isang kapalaran na tanggapin na lang o hahatulan ng walang pagsasa-alang-alang sa damdamin at sitwasyon ng mga taong sangkot sa pangyayari. At panghuli, hindi lahat ng nangyayari sa loob ng isang sitwasyong itinuturing na “legal” ay tama at ang mga nagaganap sa labas nito ay mali.

Bata, Bata Pano Ka Ginawa

Punong-puno ng kontradiksyon at tunggalian ang pelikula na nagpalitaw sa katangian na bawat tauhan sa pelikula. Pwede nating isa-isahin ang mga sitwasyon at mga tunggaliang kinaharap ng bawat isa.

Si Leah sa pagitan ng kanyang mga anak, ang madalas nilang pagtalunan ay ang kanilang sitwasyon, na pilit ipinapaunawa sa kanila ni Leah na iyon talaga ang sitwasyon, magkapaitd sila, pero mag kaiba ang Ama at apelyedo. Sa pagitan naman ni Maya at Ogei, mga anak ni Leah kay Ding at Raffy. Ang tunggalian naman ay kung sino ang mas mahal ng nanay nila at kung sino ang mas magaling na tatay.

Sa pagitan ni Leah at ni Ding. Iba ang gusto ni Ding sa gusto ni Leah. Gusto ni Ding laging sasama si Leah kung saan pupunta si Ding na ayaw naman ni Leah dahil may gusto rin itong gawin para sa sarili nya. Sa pagitan naman ni Leah at ni Raffy, ang madalas na pagtawag ng Mama ni Raffy para pauwiin, na ramdam ni Leah na ayaw sa kanya ng Mama ni Raffy na tila di maramdaman n Leah na kaya syang ipagtanggol ni Raffy sa kanyang Mama.

Si Leah at si Johnny na kasama niya sa trabaho. Bagamat lagging nakahanda si Johnny na makinig sa mga frustration ni Leah may mga di pa ring kayang tanggapin si Johnny na prinsipyo si Leah. Ang sobrang pagiging liberal at pagiging open kahit sa usapin pa ng pagkagusto ng isang babae sa isang lalaki. Si Leah at ang prinsipal na sa unang paghaharap ay di nagka intindihan ngunit sa bandang huli ay naging matalik na magkaibigan. Si Leah at ang naging asawa ni Ding. Medyo nagtatantyahan sa isa’t-isa at marami pang ibang sitwasyon na nagpapakita ng mga magkakaibang katangian na makikita kapwa sa babae at lalaki, anuman ang edad, inabot ng edukasyon at katayuan sa buhay.

Kaya sa akin ang pelikula ay nagpapakita ng isang delimang kakaharapin o kinakaharap ng isang tao, anuman ang kanyang kasarian.

Gusto kung bigyan pansin ang mga katangian ni Leah, kung paano nya hinarap ang mga sitwasyon, mula sa kanyang mga dalawang anak, asawang iniwan sya at lalaking kasama nya bahay na sa bandang huli ay iniwan din sya, ang prinsipal, si Johnny ang madre at maging ang sarili nya mismo.
Si Leah ang tipo ng babaeng may tiyak at depinidong prinsipyo sa buhay, may paninindigan. Ang isang magandang katangian ni Leah at ang kanyang prinsipyong “wala siyang dahilan para ihingi ng tawad ang buhay na pinili nya.” Walang masama sa gayong prinsipyo, ang tawag natin ditto, ang lahat ng ating mga naging pasya ay isang “internal” na kapasyahang tanging tayo lamang ang may kontrol nito, na walang dapat sisihin o purihing iba anumang ang mga naging resulta nito, ang mga panlabas na sitwasyon ay nakakatulong lang na salik upang maging madali sa atin ang magpasya. Si Leah, isang babaeng may matatag na personalidad na sadyang kailangan sa klase ng buhay at trabaho na kanyang nararasanan.

Kung magpapalalim tayo sa pamantayan ni Leah sa buhay, parang sinasabi nito na ang lahat ng pangyayari sa ating buhay ay resulta ng ating mga naging pasya at piniling buhay, na ito ang gusto natin at kung anuman ang kalalabasan nito o resulta nito, kailangan natin itong tanggapin, masama o mabuti man ang naging resulta, at kung kailangan nating punahin ang ating sarili ay dapat nating punahin para maiwasto ang anumang maling pasya.

Magandang Makita rin ang mga katangian ng mga lalaking dumaan sa buhay ni Leah. Una, sa Ding, sa isang banda, hindi natin masisisi si Ding na iwanan ni Leah, a matter of choice, bagamat kapwa nila ito ginusto, ang maganda doon, hindi ipinilit ni Ding ang gusto nya, hinayaan nyang magpasya si Leah kung sasama o hindi, bagamat ang naging kahinaan ni Ding hindi nya sinupurtahan si Leah sa pagpapalaki kay Ogie. Si Raffy naman, masyadong litaw ang pagiging segurista, may kaduwagan na katangian kung minsan ng pagiging makasarili, ang iniisip lang nya ay sarili nya na nagresulta ng tuluyang pag-iwan kay Leah. Si Johnny, bagamat litaw pa rin ang pagiging lalaki dahil sa ilang biases nya ukol sa usapin sa pagitan ng lalaki at babae, hindi pa nya masyadong tanggap ang pagiging liberal ni Leah, nagugulat pa rin sya sa mga prinsipyo ni Leah, lalo na noong sinabihan sya ni Leah na gusto nyang makipagtalik sa kanya.

Sa isang banda, ang pelikula ay nagpapakita na ang usapin ng paninindigan, prinsipyo at pagiging matatag ay hindi pwedeng ikahon sa kasarian ng isang tao. Hindi garantiya ang pagiging lalaki para masabing malakas, ganon sa babae. Sapagkat ang bawat tao, babae man o lalaki may kalakasan at may kahinaan. Lahat ng bahagi ng pelikula, eksena man o salitang binigkas ng mga tauhan sa pelikula ay makabuluhan, sapagkat ang mga sitwasyon o salitang binitiwan o ginampaman ng mga karakter ay nagpapahiwatig ng mga katotohanan ng buhay na maaring maganap sa atin sa isang takdang panahon.

Brokeback Mountain

Ang pelikula ay naka sentro sa dalawang lalaki. Sa unang tingin mapapahanga ka sa kanilang mga itsura at hindi mo iisiping sa likod ng kanitong itsura ay may lihim pa lang itinatago. Tipekal sa atin na kapag lalaki lagi nating ikinakabit ang salitang malakas, matapang, hindi naiyak at may matatag na paninindigan. Aral tayo sa ganitong kaisipan, ipinamulat ito sa ating lahat, kaya naman kapag may nakikita tayong mga “lalaki” na naiyak, mahina, kulang sa paninindigan, kung hindi natin binabansagang “bakla’ at sinasabi nating “para kang babae”

Sa pelikula, makikita natin sa simula pa lang dalawang nilalang na larawan ng isang “tunay na lalaki”. Sa klase pa lang ng kanilang kasuutan at trabaho masasabi nating walang dudu, “tunay silang mga lalaki” Sa pag-usad ng storya higit natin itong napatunayan ang kanilang katangian bilang lalaki, pero pagdating sa bandang gitna ng pelikula, nagbago ang sitwasyon.

Noong una, akala ko usapin lang ito ng kwento na naganap sa isang bundok, pero sa bandang huli hindi pala ganon ang ibig sabihin ng pelikula. Ang ibig ipakita ng pelikula kahit gaano katatag ng isang bagay, ito man ay tao o kalikasan merong itong kahinaan. Kadalasan, naikakahon natin ang mga sitwasyon. Sa pelikula ipinakita na kung lalabas lang tayo sa ating “kahon” makikita natin ang katotohanan ng buhay. Nagbago ang sitwasyon ng dalawang lalaki sa pelikula matapos nilang subukang lumabas sa kahon na kanilang kinamulatan, sa kahong hinulma ng kanilang lipunan. Ang naging prblema lang sa pelikula, sa kanilang dalawa lang nagkaroon ng revelation, pero nanatiling hindi ito natanggap ng lipunan kaya hindi rin nila kayang ipakitaa sa lahat ang kanilang mga tunay na damdamin at nararamdaman, nanatili pa rin silang naka kulong sa kahong ginawa ng lipunang kanilang ginagalawan.

Bagamat para sa akin walang problema kung ang dalawang magka pareho ang kasarian ay magkagustuhan at magsama bilang mag-asawa tanggap ko ang ganong sitwasyon, ang mahalaga tapat sila sa kanilang damdamin at may respet sila sa isa’t-isa, walang lokohan. Pero may problema ako pagdating siguro sa sitwasyong sa akin ito mangyari, parang hindi ko ma imagine na ang katabi ko at kasama sa buhay bilang asawa ay kapwa ko lalaki, hindi ko talaga maisip na pwede.

Sa pelikula, ipinapakita lamang nito ang realidad ng buhay, na laging kong sinasabi sa mga anak ko na puro lalaking walang kasarian ang mga gawaing bahay kaya dapat naming matutunan lahat. Na ang pagiging malakas, matatag at maprinsipyong buhay ay hindi laging matatagpuan sa mga lalaki. Hindi pwedeng sabihin na kahit anong laki at taas ng bundok ay matatag at hindi pwedeng magiba.

Bagamat sa pelikula ay parang hindi naging positibo ang wakas, hindi rin natin pwedeng sabihin bigo sila sa kanilang mga naging desisyon na ipahayag talaga ang kanilang tunay na damdamin, na hindi rin nating pwedeng ikahon na ang anumang relasyong sangkot ang kapwa kasarian ay hahantong sa malungkot na wakas. Higit sa lahat hindi natin pwedeng hatulan ang personalidad o pagkatao ng isang tao dahil sa kanyang kasarian, ganon din ang kanyang karanasan, hindi rin natin pwedeng ikumpara ito sa ating karanasan. Iba-iba din ang dinadaanan nating struggle sa buhay, sa halip na magpunahan tayo ng mga mali natin, mas makakabuting ibukas natin an gating isipan at damdamin para sa mga taong gusto ring lumaya sa mga kahon na ginawa ng lipunan na nagbilanggo sa kanila. Mabali man ang bundok, masaya pa rin itong magpapatuloy.

No comments: